Pterostigma (meervoud pterostigmata of pterostigma’s) komt van het Griekse ptero (πτερο), wat vleugel betekent en stigma (στίγμα) dat (brand)merk betekent. Het pterostigma is een gekleurde vleugelcel. Een cel is het vlies tussen de buisjes in de vleugels. Dat vlies is gemaakt van chitine, hetzelfde materiaal waar ook het exoskelet van insecten van gemaakt is. Die buisjes vormen het fijne aderwerk in de vleugel. Zie ook de foto hieronder. Als een libel of juffer de laatste vervelling achter de rug heeft, het zogenaamde uitsluipen, laat het insect in de zon de vleugels drogen. En daarnaast worden deze buisjes volgepompt met lucht. Door het drogen en uitharden van de buisjes en het vlies ontplooien zich de vleugels zoals we die kennen.

De kleur van de pterostigmata is een goed hulpmiddel bij het determineren van de libellensoort. Zo heeft de koraaljuffer lichtroodgekleurde pterstigmata en die van de daarop lijkende vuurjuffer zijn zwart. De pterostigmata zijn niet alleen anders van kleur, ze zijn ook iets dikker dan de overige vleugelcellen. En dat heeft uiteraard ook een reden. Doordat ze iets dikker zijn, zijn ze ook wat zwaarder. Niet zoveel zwaarder hoor, het gewicht van een pterostigma is maar ongeveer 0,1% van het gewicht van de totale libel. Maar dit kleine beetje gewicht aan de vleugelvoorrand zorgt er voor dat bij een glijvlucht de vleugels niet gaan trillen. Toch wel bijzonder hoe de natuur dat weer bedacht heeft. Overigens zijn het niet alleen juffers en libellen die pterostigmata hebben. Ook bij andere insectenordes komt dit voor. Zoals bij een aantal vliesvleugeligen, waartoe de mieren, bijen en wespachtigen behoren.

Wil je meer lezen over pterostigmata? Kijk dan hier op wikipedia.
Of op deze Engelstalige websites: Springer Nature en Amateur Entomologists’ Society