Groeten uit Ivoorkust

Over de wereldprestaties van een gewoon vogeltje

Een dezer dagen verwacht ik hem toch wel in de brievenbus, die ansichtkaart uit Ivoorkust. Of Angola, of de Centraal-Afrikaanse Republiek, of … Maakt niet uit, in ieder geval uit Afrika waar het warmer is dan hier. Een kaart met een foto van een gemêleerd gezelschap van huis-, boeren-, oever-, en gierzwaluwen. Badend in de Afrikaanse zon, zich tegoed doend aan heerlijke vliegen die daar rijkelijk in de lucht aanwezig zijn. Want plots zijn ze er niet meer. Als ze in april langzamerhand het Nederlandse luchtruim beginnen te vullen valt het meteen op. De eerste zwaluw mag dan wel geen zomer maken, zijn of haar komst hou ik nauwlettend in de gaten. Maar als ze in september en oktober aanstalten gaan maken om richting zuiden te vliegen heb je het vrijwel niet in de gaten dat ze er niet meer zijn. Ja, je ziet op een gegeven moment geen zwaluw meer. Maar waren ze er gisteren nog wel? Of eergisteren? Wanneer zag ik nu de laatste? 

 

Gevaar voor eigen leven

Zwaluwen leveren topprestaties. Ga er maar eens aan staan: ieder jaar duizenden kilometers vliegen en dat zowel heen als weer. Gewoon op eigen spierkracht. Het zijn natuurlijk niet alleen de zwaluwen die dit kunstje flikken, denk maar aan de tjiftjaf, fitis, spotvogel, tuinfluiter maar ook de roodstaartjes, grutto’s, sterns. Noem maar op. Ieder jaar komen en gaan ze weer. Gedreven door voedsel. Duizenden kilometers over land en water. Velen halen het niet door ondervoeding en verzwakking. Of, en dat gebeurt helaas nog steeds in grote getale, ze worden afgeknald in landen waar men niet op een paar vogeltjes kijkt. Om op te eten (al is het meer een snack dan, want op zo’n vogeltje van zo’n 15 tot 25 gram zit niet veel vlees) of gewoon voor de lol omdat jagers nu eenmaal ook recht hebben op enige vorm van tijdverdrijf. Vooral op Malta gebeurt dat helaas nog steeds. Het weer werkt ook niet altijd mee en de vogeltjes moeten onderweg dan ook stormen en regen trotseren. En dan ook nog de natuurlijke vijanden die ze onderweg moeten ontwijken, zoals slechtvalken, sperwers en haviken die de vogeltjes moeiteloos uit de lucht pikken. De tocht is er dus een met een gevaar voor eigen leven, het is al heel bijzonder dat er nog zoveel vogels terugkeren. Wat zijn we als mens toch nietig dan hé, want ga maar eens op eigen kracht, zonder openbaar vervoer of liftend, dus lopend en zwemmend ruim 7500 kilometer naar Ivoorkust. Die kleine vogeltjes doen er zo’n 30 dagen over, dat is gemiddeld 250 kilometer per dag. Maar onderweg moet er ook nog gerust, gegeten en opgevet worden, dus effectief is zo’n beestje 21 dagen aan het vliegen. Dat is bijna 360 km per dag vliegen. Dat red je als mens niet. Tegen de tijd dat je de Frans-Spaanse grens zo’n beetje genaderd bent kun je weer terug, want in de lente moet je weer in Nederland zijn om een nest te bouwen en te paren. Als je daar dan nog puf voor hebt. 

 

Tien maanden in de lucht

Zwaluwen zijn niet gebouwd om op de grond te zitten en uitgebreid te gaan foerageren. Hun korte pootjes zijn daar ook niet voor bedoeld. Het enige moment dat ze dan ook het aardoppervlak raken is om klei en modder bij elkaar te scharrelen voor de nestbouw, zoals op de foto’s. In ieder geval geldt dat voor de huis- en boerenzwaluw. De oever- en gierzwaluwen komen al helemaal zelden aan de grond, want zij broeden in holtes. De oeverzwaluw graaft deze uit in steile, zanderige oeverwanden. Menig bouwproject ligt soms maanden stil omdat een kolonie oeverzwaluwen zich genesteld heeft in een opgeworpen bult zand. Zolang de diertjes aan het broeden zijn, mogen ze niet verstoord worden. Waarom ze nu juist daar gaan broeden? Omdat het ze simpelweg ontbreekt aan natuurlijke steile wanden. En daarom grijpen ze iedere mogelijkheid aan om te koloniseren. Gierzwaluwen broeden van oudsher in gebouwen, ook in kolonies bij elkaar. Van nature zijn het vogels die op rotskliffen broeden, maar bij gebrek aan rotswanden in ons vlakke landje hebben ze hun broedgebied verlegd naar stedelijke gebieden. Daar broeden ze al eeuwen in bijvoorbeeld kerktorens en onder daken. De laatste jaren worden ze daarbij soms ook geholpen door bij nieuwbouwprojecten speciale holle stenen met een invliegopening in te metselen.  Daaruit zijn al diverse succesvolle broedkolonies ontstaan. De gierzwaluw kan wel de recordhouder “onafgebroken vlieguren” genoemd worden. Onderzoek heeft uitgewezen dat deze beestjes maar liefst 10 maanden achtereen in de lucht zijn zonder de grond te raken. Ook qua snelheid zijn er niet veel vogels die hem kunnen bijbenen. In duikvlucht kan het beestje snelheden tot wel 200 km/u bereiken. En steeds maar vliegen op zoek naar insecten. Dat moet ook wel, want een volwassen gierzwaluw slokt er per dag wel zo’n 15 000 op. De andere zwaluwsoorten stellen iets lagere eisen, maar zijn toch ook nog goed voor bijna 8000 insecten per dag. Moet je je eens voorstellen hoeveel insecten er zouden rondvliegen als deze luchtacrobaten er niet meer zijn. Als we dat dan al in de gaten hebben, net zoals we ze nu bijna niet missen als ze in oktober weer vertrokken zijn.

Voorlopig moeten we het een paar maanden met de foto’s doen, tot april, want dan zijn ze er weer. Nog wel, gelukkig.

 

 

 

 

Dit blogje is geplaatst in de categorie Vogels. Nieuwsgierig geworden? Kijk hier voor meer blogjes van mij over vogels.

 

 

Dit bericht heeft 3 reacties

  1. Harrie Timmermans.

    Hartstikke Mooi geschreven Theo ik heb er van genoten Man, de natuur fascineerde me altijd heel erg hoor maar door m’n beroep als Vrachtwagenchauffeur heb ik er nooit zo veel tijd voor gehad, maar als ik vrij was en onderweg heb ik er toch heel erg van genotoen in Italië wat de natuurschoon daar is en wat ik daar gezien heb onderweg er heen en weer terug naar huis over diverse passen in Frankrijk en Zwitserland, maar sinds m’n Pré pensioen geniet ik er ook hier met volle teugen van, en net zoals jij vind ik het prachtig als ik een dier of een vogel gefotografeerd heb die mij niet gezien of gehoord heeft dat is het allermooiste, en ja helemaal alleen dan word er niet gekletst en je kunt doen en laten wat je wilt, Nog maal ik heb genoten van je je verhalen !! succes met je Hobby Gr Harrie Timmermans.

  2. Christien

    Prachtig geschreven boeiend verhaal Theo..!
    Groeten uit Huizen, Chris10

  3. Trees

    Ik ben altijd weer zo blij als ik de Zwaluwen weer hoor als het voorjaar is. Mooi geschreven. Ook iets om over na te denken dat ze inderdaad al die insecten voor ons “wegwerken” .

Geef een reactie